Lokale media

Waar gaat het over

Zonder onafhankelijke pers geen democratie. De media geven burgers inzicht in de politieke besluitvorming. Ze houden politici en bestuurders scherp om te reflecteren op hun eigen handelen. Maar lokale media hebben het moeilijk: er is belangstelling voor lokaal nieuws, maar steeds minder bereidheid om ervoor te betalen. De gemeenteraad heeft een verantwoordelijkheid voor het in stand houden van lokale media.

Verantwoordelijkheden en wettelijke bepalingen

Gemeenten hebben een wettelijke taak voor het in stand houden van een lokale publieke omroep. In de Mediawet is vastgelegd dat per gemeente één lokale omroep kan worden aangewezen, mits er een orgaan is dat het programmabeleid bepaalt, het programmabeleidbepalend orgaan (pbo).

Het Commissariaat voor de Media wijst de lokale omroepen aan, op advies van de gemeenteraad. Een aanwijzing (of vergunning) geldt voor vijf jaar. De raad kan sturing geven aan het pbo. Het pbo is verantwoordelijk voor het vaststellen van het programmabeleid van de omroep en bestaat uit minimaal uit acht leden die samen een afspiegeling vormen van de lokale samenleving.

Het College van B&W ondersteunt de bekostiging van de lokale media via het gemeentefonds (in 2021 € 1,39 per huishouden).

De programma’s die de lokale omroep uitzendt, moeten aan een aantal eisen voldoen. Zo is voorgeschreven dat 50% van de uitzendingen informatief, cultureel en educatief van karakter is en dat 50% van de programma’s gericht is op de eigen gemeente.

De reguliere programma’s moeten vrij zijn van overheidsinvloed; wel kan de gemeente extra zendtijd inkopen voor speciale communicatie.

 

Achtergrondinformatie

Nederlanders kunnen kiezen uit een veelzijdig lokaal media-aanbod van kranten, radio, televisie en websites. Zo constateerde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 dat burgers hun informatie over die verkiezingen voor het grootste deel via hun lokale krant hadden vernomen. Door de groei van digitale nieuwssites en social media in combinatie met bezuinigingen, hebben klassieke lokale media het moeilijk.

 

Daarom heeft het kabinet in 2019 aan de Raad voor Cultuur en de Raad voor het Openbaar Bestuur advies gevraagd over de financiering en positionering van de lokale publieke omroep. Kort na de zomer van 2019 brachten de Raden een beknopt briefadvies uit, dat uitmondde in een breder en diepgaander adviesrapport ‘Lokale media: niet te missen’. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft dat in januari 2021 aan de Tweede Kamer gestuurd. De Raden pleiten in het rapport voor concrete afspraken, meer samenwerking en een stevigere financiering van regionale en lokale media. De minister heeft aangegeven het advies mee te geven aan een volgend kabinet.

De VNG heeft een Expertisecentrum Vitalisering Lokale Journalistiek ingesteld om te zoeken naar antwoorden op het snel veranderende medialandschap.

Tools en leeromgeving

  • Het Expertiseteam Vitalisering Lokale Journalistiek van de VNG heeft concrete handvatten en adviezen  opgesteld voor gemeenten om de rol van lokale media te waarborgen
  • De manier waarop iemand het nieuws volgt, is bepalend voor wat hij of zij uiteindelijk onder ogen krijgt. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek biedt een toegankelijke analyse van het ‘nieuwsecosysteem’ in de vier grote steden van Nederland. Het toont aan de hand van interactieve oefeningen aan hoe kwetsbaar de nieuwsvoorziening is over gemeentelijke besluitvorming. 

 

Inspiratie en praktijkvoorbeelden

  • Verschillende gemeenten, zoals bijvoorbeeld Almere, huren een verslaggever in om raadsvergaderingen te verslaan
  • VNG: reader over acties die (lokale) overheden kunnen ondernemen om de lokale en regionale journalistiek te waarborgen