Home Dossiers Luchtkwaliteit
This page as PDF

Luchtkwaliteit

Verantwoordelijkheden en wettelijke bepalingen

Gemeenten moeten zorgen voor gezonde lucht voor hun inwoners. Het Nederlandse beleid voor de luchtkwaliteit is gebaseerd op internationale afspraken en normen. De Europese Unie heeft bijvoorbeeld voor stoffen in de lucht – zoals fijnstof en stikstofdioxide – grenswaarden gesteld die lidstaten niet mogen overschrijden. In Nederland werken Rijk, provincies en gemeenten samen om aan de internationale normen te voldoen. Regels en afspraken daarvoor staan bijvoorbeeld in de Wet Milieubeheer, het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit en verschillende Algemene Maatregelen van Bestuur. Deze gelden totdat de Omgevingswet van kracht wordt (2021).

Gemeenten:

  • Moeten gegevens over luchtkwaliteit bijhouden en toetsen of door industriële, agrarische of andere activiteiten in hun gemeente de wettelijke normen voor luchtkwaliteit niet worden overschreden.
  • Kunnen daarnaast, bijvoorbeeld door milieuzones in te stellen of houtstook te ontmoedigen, bijdragen aan schonere lucht voor hun inwoners.
Dossier luchtkwaliteit Rijksoverheid Kenniscentrum InfoMil – centraal informatiepunt voor wet- en regelgeving voor het omgevingsdomein – biedt een schat aan informatie over regels voor luchtkwaliteit. Op de site van InfoMil staat een handig filmpje met uitleg over het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit VNG-dossier luchtkwaliteit

Achtergrondinformatie

De lucht in Nederland is de afgelopen decennia een stuk schoner geworden. Uit de monitoringsrapportage 2017 van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit blijkt dat in het grootste deel van Nederland de concentraties stikstofdioxide en fijnstof onder de Europese normen liggen.

Toch zijn er nog overschrijdingen langs een aantal drukke straten in binnensteden en in gebieden met intensieve veehouderij. Bovendien leidt vervuilde lucht in ons land nog altijd tot ongeveer 12.000 vroegtijdige overlijdens per jaar. Daarom blijven Rijk, provincies en gemeenten zich inspannen voor schonere lucht in ons land.

Dat gebeurt onder andere via:

  • Het Schone Lucht Akkoord, waarmee de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, samen met gemeenten, wil zorgen voor schonere lucht in binnensteden en bij veehouderijen.
  • Het Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit, dat bij inwerkingtreding van de Omgevingswet, het Nationaal Samenwerkingsprogramma zal vervangen. Het actieplan moet zorgen voor blijvende verbetering van de luchtkwaliteit.
  • De opname van ‘gezondheid’ in de Omgevingswet, waardoor gemeenten ‘een gezonde fysieke leefomgeving’ al zo vroeg mogelijk moeten meewegen bij het ontwikkelen van een gebied.
Schone Lucht Akkoord (SLA), (ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), gemeenten, provincies) In de Gids Gezonde Leefomgeving (RIVM) vindt u een beeldend overzicht van de luchtkwaliteit in Nederland en ontdekt u hoe u kunt (samen)werken aan een gezonde leefomgeving Advies Gezondheidsraad over schone lucht Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) - Rijkswaterstaat In Aan de slag (Kenniscentrum InfoMil) vindt u informatie over hoe u de monitoring van het NSL uitvoert. Richtlijn 2018 RIVM en GGD’s Luchtkwaliteit en Gezondheid Studie Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over kosten milieuschade Het Compendium voor de Leefomgeving van de Rijksoverheid brengt de actuele kwaliteit van het milieu, de natuur en de ruimte in Nederland in beeld in de vorm van indicatoren. Je vindt hier ook feiten en cijfers over de luchtkwaliteit.

Tools en leeromgeving

  • De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden biedt een cursus aan voor gemeenteraden en raadswerkgroepen voor het maken van bestemmingsplannen. Hoe laat je factoren als luchtkwaliteit daarin meewegen? En wat verandert er met de nieuwe Omgevingswet?

Cursus bestemmingsplannen voor raadsleden

  • Op de site van het Kenniscentrum InfoMil staat een handig stappenplan voor het maken van een bestemmingsplan en het meewegen daarin van het onderwerp luchtkwaliteit.

Stappenplan luchtkwaliteit

  • Op de site van het Kenniscentrum InfoMil kun je ook je interesse aangeven voor onder andere een training ‘luchtkwaliteit beoordelen’.

Training luchtkwaliteit beoordelen InfoMil

Inspiratie en praktijkvoorbeelden