Participatiewet

Hoe help je als gemeente meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk? Daarover lees je in dit kennisdossier Participatiewet. 

Verantwoordelijkheden en wettelijke bepalingen

Meer mensen die het zonder ondersteuning op de arbeidsmarkt niet redden, aan werk helpen. Dat is het doel van de Participatiewet, die op 1 januari 2015 van kracht werd. Deze wet kwam in de plaats van de oude bijstandswet (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en deel van de Wajong (jonggehandicapten).

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. Dat betekent dat de gemeente ervoor moet zorgen dat mensen met een beperking, als ze enigszins kunnen, betaald werk verrichten, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Mensen kunnen niet langer een plek krijgen in de sociale werkvoorziening. Wie minder dan het minimumloon verdient, krijgt een aanvulling in de vorm van een uitkering.

Hoe gemeenten de Participatiewet uitvoeren, is verschillend. Ze kunnen daarin eigen keuzes maken. Het Rijk heeft de doelen en de kaders vastgesteld, gemeenten krijgen van het Rijk budget om bijvoorbeeld loonkostensubsidies of ‘beschut’ werk te kunnen inzetten.

Gemeenten werken bij de uitvoering van de Participatiewet, soms in regionaal verband, samen met verschillende partners: werkgevers, UWV, onderwijs, wijkteams, sociale diensten, andere gemeenten etc.

Meer informatie over taken en verantwoordelijkheden gemeenten:

• Wettekst Participatiewet
• Algemene Informatie Rijksoverheid over Participatiewet
• Informatie Rijksoverheid specifiek voor gemeenten
• Kennisdocument Rijksoverheid Participatiewet
• Uitleg VNG over rol gemeenteraad bij uitvoering Participatiewet

Achtergrondinformatie

Per 1 januari 2015 veranderde er veel voor gemeenten: ze werden niet alleen verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet, maar ook voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Die taken werden allemaal per die datum overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. Alles met als doel mensen sneller en beter te kunnen ondersteunen.

Gemeenten hebben een aanlooptijd nodig gehad om hun expertise en de organisatie van de uitvoering van de Participatiewet op orde te krijgen. Uit een evaluatie in 2017 blijkt dat de meeste gemeenten daarin geslaagd zijn. Toch levert de Participatiewet nog niet de gewenste resultaten op. Met name voor mensen die op een wachtlijst voor de sociale werkvoorziening stonden, bleken de kansen op een baan te zijn gedaald. Dat kwam onder andere naar voren uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau in september 2018. Ook het verstrekken van loonkostensubsidies en het vinden van beschut werk voor mensen die na 2015 zijn ingestroomd (mensen die al vóór 2015 in de WSW zaten, blijven daarin) blijft achter bij de doelstellingen. Daarom kwam het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid eind 2018 met een ‘breed offensief’ om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen.

Meer informatie:

• Breed offensief ministerie van SZW voor meer mensen aan het werk
• Evaluatie Sociaal en Cultureel Planbureau
• Informatie VNG over werk voor arbeidsbeperkten
• Informatie Movisie over samenhang Participatiewet en Wmo
• Kennisdocument ministerie van SZW over beschut werk
• Informatie over banenafspraak kabinet, werkgevers en werknemers

Tools en leeromgeving

• E-learningmodule leerplatform sociaal domein voor raadsleden
• In de digitale leeromgeving op de website van de Nederlandse Vereniging van Raadsleden staan microcursussen over onder meer de transitie van het sociaal domein en sociale wijkteams.
• De Nederlandse Vereniging van Raadsleden biedt ook een eendaagse training over de Participatiewet.
• Hoe begeleid je kwetsbare jongeren naar werk? De participatiescan helpt bij het maken van heldere regionale afspraken en een effectieve samenwerking.
• Samen voor de Klant – een samenwerkingsverband van onder andere VNG, UWV en Divosa – biedt een toolbox over beschut werken.

Inspiratie en praktijkvoorbeelden

•  De website samenvoordeklant.nl biedt een aantal praktijkvoorbeelden rond uitvoering van de Participatiewet.