Raadsbreed akkoord

Sommige gemeenten kiezen na de verkiezingen voor een raadsbreed akkoord in plaats van voor een coalitieakkoord. Hoe werkt dat en wat zijn de voordelen?

Verantwoordelijkheden en wettelijke bepalingen

Na de gemeenteraadsverkiezingen wordt de nieuwe raad geïnstalleerd, moet er een college worden gevormd en een programma worden gemaakt dat het nieuwe college de komende vier jaar gaat uitvoeren. De procedure voor deze coalitie- en collegeonderhandelingen ligt niet vast in de wet. Gemeenten kunnen dit dus ieder op hun eigen manier aanpakken.

Doorgaans neemt de partij die bij de verkiezingen de grootste is geworden, het initiatief voor de coalitieonderhandelingen. Deze partij kiest een informateur die gaat onderzoeken met welke partijen een coalitie kan worden gevormd die op een meerderheid in de raad kan rekenen. Op basis van zijn bevindingen, doet de informateur een voorstel voor een mogelijke coalitie aan de gemeenteraad, die vervolgens een formateur aanwijst. De formateur gaat, in samenwerking met de beoogde coalitiepartijen, een coalitieakkoord opstellen, een portefeuilleverdeling maken en kandidaat-wethouders zoeken. De voorstellen van de formateur worden voorgelegd aan de burgemeester, die er – conform artikel 35 van de Gemeentewet – zijn mening over kan geven, waarna ze ter goedkeuring naar de gemeenteraad gaan. De gemeenteraad stelt het coalitieakkoord vast en benoemt – ook conform de Gemeentewet – de nieuwe wethouders.

De laatste jaren betrekken steeds meer gemeenten álle partijen die gekozen zijn in de gemeenteraad, bij de vorming van een coalitie en het opstellen van een coalitieakkoord, dat dan een ‘raadsbreed akkoord’ of een ‘raadsakkoord’ wordt genoemd. Er zijn ook gemeenten die het akkoord nog breder maken en bij de vorming ervan ook maatschappelijke partijen en inwoners om hun mening vragen. In dat geval maken zij een ‘samenlevingsakkoord’. Vaak zijn dit akkoorden op hoofdlijnen, die richting geven aan het beleid van de gemeente, zonder alle concrete ambities al dicht te timmeren. Hoe deze akkoorden tot stand komen en worden uitgevoerd, verschilt per gemeente. Het heeft ook consequenties voor de samenstelling van het college, soms volgt een open sollicitatieprocedure voor wethouders.