Fuseren: een stappenplan

Twee of meer politieke partijen kunnen met elkaar fuseren. Daar komt veel bij kijken. Zo’n fusie moet goed voorbereid worden, vraagt om veel overleg en om heldere communicatie. De handvatten in dit stappenplan kunnen je helpen in dit traject.

Stap 1. Analyse fusie

Een fusie begint met een analyse: waarom wil je fuseren? Veelgehoorde redenen zijn bijvoorbeeld:
We hebben te weinig kandidaten voor het bestuur en de raad;
Met de partij waarmee we willen fuseren, werken we al goed samen in de gemeenteraad;
We zijn niet vertegenwoordigd in alle kernen van onze gemeente;
We zijn het inhoudelijk met elkaar eens;
We hebben te weinig vrijwilligers
Er is een herindeling die erom vraagt dat we met vereende krachten verder gaan.

Wees zo eerlijk mogelijk over de redenen van de fusie. Betrek ook altijd het bestuur en de fractie van je partij bij het maken van een analyse. Wat voor de één een goede reden is om te fuseren, hoeft dat niet voor de ander te zijn. Om een goede analyse te maken, kan het helpen om een sterktezwakteanalyse (SWOT-analyse) op te stellen van je eigen partij en van de partij(en) waarmee je wilt fuseren. Hier lees je hoe je zo’n SWOT-analyse maakt.

Advies:
Betrek altijd het bestuur en de fractie van je partij bij de gesprekken over een mogelijke fusie.

Stap 2. Startgesprek met de partijen die willen fuseren

Het is verstandig om de analyse die je met jouw partij hebt gemaakt, in een vroeg stadium te delen en te bespreken met de partij of partijen waarmee je wilt fuseren. Ook hier geldt: betrek de actieve mensen uit je partij hierbij, maar in ieder geval mensen uit het bestuur en de fractie.

Advies:
Zorg dat er naast informele gesprekken, bijvoorbeeld tijdens of na afloop van raadsvergaderingen, ook een gesprek met een formeel karakter is. Maak een agenda voor dat formele gesprek en stel samen vast wat de bespreek- en beslispunten zijn.

Stap 3. Kaders fusie

Het licht staat op groen: jullie willen in principe gaan fuseren. Dan is het belangrijk om jullie gezamenlijke doel vast te stellen: bijvoorbeeld deelname als één partij aan de eerstvolgende verkiezingen of deelname met dezelfde kieslijst aan de eerstvolgende verkiezingen. Daarna bespreek je met elkaar hoe je het proces wilt vormgeven, hoe de besluitvorming tot stand komt en van welke inhoudelijke kaders je samen uitgaat.

Proces
Het is raadzaam een draaiboek op te stellen met een planning voor wanneer welke besluiten genomen moeten worden en welke acties daarvoor nodig zijn. Je kunt als bestuur zelf zo’n draaiboek maken, maar je kunt hiervoor ook een stuurgroep of commissie instellen. De stuurgroep of commissie rapporteert dan regelmatig in bestuursvergaderingen over de voortgang.

Het is verstandig om een paar kaders mee te geven aan degenen die het draaiboek gaan opstellen, bijvoorbeeld over de besluitvorming, de planning en de manier van fuseren (lees hier meer over de twee manieren waarop je kunt fuseren). Zet de kaders op papier en zorg ervoor dat alle belanghebbenden deze onderschrijven.

Besluitvorming
Als bestuur krijg je mandaat van de leden van je partij en je fractie om te onderhandelen over een fusie, maar wie neemt uiteindelijk het definitieve besluit? Het is raadzaam daar goede afspraken over te maken. Het kan zijn dat een van de partijen wel leden heeft en de andere niet, dus een algemene ledenvergadering is niet altijd de meest passende oplossing voor de besluitvorming. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat de besturen van de partijen het besluit over de fusie nemen, met instemming van de leden en de fractie.. Welk besluit je ook neemt, leg het vast in de notulen van een bestuurs en/of ledenvergadering.

Advies:

Controleer bij de Kamer van Koophandel of het bestuur van je partij juist is ingeschreven en of oud-bestuursleden zijn uitgeschreven.
Heeft je partij veel (betrokken) leden, bespreek de fusieplannen dan tijdens een ledenvergadering. Als leden in een vroeg stadium meedenken en hun mening kunnen geven, is het makkelijker bijsturen dan in een laat stadium.
Zit niet iedereen op een lijn in je partij? Bespreek dan ook het draaiboek met de leden, de fractie en het bestuur van de partij.
Ervaring leert dat besluitvorming over een fusie beter afgerond kan zijn voordat de kandidatenlijst en het verkiezingsprogramma opgesteld worden. Zo houd je deze twee besluiten en voorstellen uit elkaar.

Stap 4. Kaders fusie

Nadat je als partijen het principebesluit hebt genomen om te gaan fuseren, kun je een intentieverklaring opstellen en die delen met de buitenwereld: website, social media en de lokale media.

Stap 5: Uitvoeren

Dan is het tijd om de daadwerkelijke fusie voor te bereiden. Afhankelijk van het besluit dat je hebt genomen over de soort fusie, zet je de acties uit. Heb je gekozen voor het opgaan in een bestaande partij (de ‘moederpartij’)? Dan zijn de te nemen acties het eenvoudigst: het enige wat je hoeft te doen is je eigen partij opheffen en je leden zich laten inschrijven in de ‘moederpartij’. Hier lees je meer over hoe je een partij opheft. De raadsleden gaan ook over naar de ‘moederpartij’ en je gaat verder onder de naam van deze ‘moederpartij’.

Je kunt er ook voor kiezen om samen met de te fuseren partij(en) een nieuwe partij op te richten. Je dient dan een verzoek in bij het centraal stembureau om de naam van je partij te laten registreren en je richt een vereniging op met volledige rechtsbevoegdheid en eigen statuten. Als elk van de te fuseren partijen een zetel in de gemeenteraad heeft, of als aan de samenvoeging van hun aanduidingen één zetel is toegekend bij de vorige verkiezingen, dan hoef je geen waarborgsom te betalen en hoef je ook geen nieuwe ondersteuningsverklaringen in te leveren.

In het hoofdstuk Oprichten lees je alle stappen die je moet nemen om een partij op te richten.