Online module Stakeholdersanalyse

In de politiek heb je altijd te maken met belanghebbenden: mensen of groepen die betrokken zijn of zich betrokken voelen bij een project of onderwerp. Vaak zijn dat inwoners, maatschappelijke organisaties of bedrijven. Maar het kunnen ook politieke collega’s, buurgemeenten of andere overheden zijn.

Als volksvertegenwoordiger of politieke partij wil je deze belanghebbenden (‘stakeholders’) zo goed mogelijk betrekken bij jouw voorstellen en plannen. En waar mogelijk wil je de invloed van belanghebbenden inzetten om steun te vergroten voor jouw voorstel. Om te bepalen wie je betrekt op welke manier, maak je een stakeholdersanalyse.

Je brengt de belanghebbenden in kaart en je beoordeelt hen op hoeveel belang ze hebben bij het project en op hoeveel macht ze hebben. Op deze manier krijg je een overzicht van de verschillende belanghebbenden en bepaal je hoe je hen het beste betrekt.

In deze module leggen we uit hoe je een stakeholdersanalyse maakt.

Stap 1 Inventariseer alle belanghebbenden

De eerste stap is het maken van een lijst met alle belanghebbenden. Wie is betrokken bij het project of onderwerp, wie heeft invloed, wie gaat er besluiten? Het gaat hier om de mensen die invloed kunnen uitoefenen op of beïnvloed worden door het project. Breng zowel de voor- en tegenstanders van een onderwerp of project in beeld.

Stap 2 Indelen op macht, belang en steun

In de tweede stap scoor je de belanghebbenden op drie elementen.

• Hoeveel macht heeft de belanghebbende op het onderwerp? Is iemand bijvoorbeeld een beslisser, een grondeigenaar of een inwoner?
• Hoeveel belang heeft de belanghebbende bij het onderwerp? Hoe dicht bij het onderwerp staat de belanghebbende? Gaat het om haar straat, school of speeltuin?
• Zal de belanghebbende jouw voorstel steunen?

Probeer in deze stap ook de motivatie van de belanghebbenden te doorgronden. Waarom hebben mensen interesse in het onderwerp? Hebben ze een financieel belang? Ervaren ze overlast? Waarom zijn ze tegen of voor jouw voorstel? Dit is belangrijke informatie voor hoe je met belanghebbenden het gesprek voert.

Een goede manier om de informatie te ordenen, is door de belanghebbenden in een matrix te plaatsen. De verticale as geeft de mate van macht van de belanghebbende weer. Heeft de belanghebbende veel macht op het onderwerp, dan staan ze helemaal bovenaan. Hebben ze weinig macht, dan helemaal onderaan.

De horizontale as toont het belang bij het onderwerp. Heeft de belanghebbende geen belang bij het onderwerp, dan plaats je de belanghebbende helemaal links op deze as. Veel belang, dan rechts op de lijn.

A. Tevreden houden

Hier plaats je de belanghebbenden met veel macht en weinig belang.

Deze belanghebbenden worden ook wel beïnvloeders genoemd. Zij zullen geen actie ondernemen op jouw onderwerp, maar hebben wel veel macht. Je wilt hen tevreden houden, zodat ze jouw voorstel steunen. Je kunt ook proberen hun interesse te wekken, zodat ze sterke medestanders worden van jouw plannen.

B. Actief samenwerken

Hier plaats je de belanghebbenden met veel macht en veel belang. Deze belanghebbenden zijn de sleutelfiguren, zij spelen een belangrijke rol en bepalen of jouw plan of project doorgaat of niet.

Deze belanghebbenden betrek je vanaf het begin, zodat je draagvlak en eigenaarschap kunt ontwikkelen bij het project.

C. Monitoren

Hier plaats je de belanghebbenden met weinig macht en weinig belang.

Deze belanghebbenden worden ook wel de omstanders of toeschouwers genoemd. Voor het realiseren van jouw voorstel of project is het niet nodig om deze groep actief te benaderen. Je blijft deze belanghebbenden wel in de gaten houden en verandert je strategie als belanghebbenden van mening veranderen of aan macht winnen.

D. Informeren

Hier plaats je de belanghebbenden met weinig macht en veel belang.

Deze belanghebbenden worden ook wel geïnteresseerden of ‘slachtoffers’ genoemd. Zij hebben veel belang bij een onderwerp, maar geen of nauwelijks macht om er invloed op uit te oefenen. Vanwege hun belang, is het belangrijk om hen te betrekken en goed te informeren over hoe je hun belangen betrekt. Je kunt ook onderzoeken hoe je de positie van deze groep kunt versterken. Dit kun je doen door hen bijvoorbeeld te informeren of te koppelen aan belanghebbenden met veel macht. Deze belanghebbenden kunnen hierdoor sterke bondgenoten of medestanders worden van het onderwerp.