Raadswerk leer je door te doen

De beste voorbereiding op het raadslidmaatschap is om als meelezer of commissielid mee te draaien met de fractie. ‘Alleen dan leer je hoe het politieke handwerk gaat en of dat je ligt.’ Dat vindt Angelika Pelsink, partijvoorzitter van Hart voor Hilversum en lid van de Raad van Toezicht van het Kennispunt.

Hart voor Hilversum is de grootste lokale partij van Hilversum, met zeven fractieleden, die samen alle buurten in de gemeenteraad vertegenwoordigen. Ook in Hilversum is de zoektocht naar kandidaat-raadsleden voor de komende verkiezingen in volle gang. Een klus die Angelika als partijvoorzitter volop bezighoudt. Hoe bereidt haar partij kandidaat-raadsleden voor op het werk dat hen te wachten staat?

Fractieprofielen

‘Belangrijk is dat je als bestuur op tijd begint’, zegt Angelika. ‘Het zoeken, vinden en voorbereiden van kandidaat-raadsleden is een continu proces. Als partijbestuur maken wij daarbij gebruik van de 4-jaarcyclus van het Kennispunt. Je kunt daarin precies zien wat je op welk moment moet doen. Je kunt dat vervolgens zelf invullen. Concreet betekende dat voor ons dat we al een jaar geleden, in overleg met de zittende fractieleden, profielen zijn gaan maken voor individuele raadsleden en voor de volledige fractie. Daarmee maak je voor je partij en je kandidaten duidelijk hoe je ideale fractie eruitziet en functioneert.’

Kennismaken

Hart voor Hilversum bereidt kandidaat-raadsleden bewust en stapsgewijs voor op het werk in de raad, vertelt Angelika. ‘Als leden actief willen worden in de partij, raden we hen aan om bijeenkomsten te bezoeken, stukken te lezen en raadsvergaderingen te volgen. En mee te doen aan de cursus politiek die de griffie organiseert, dat vind ik een vereiste voor onervaren toekomstige raadsleden.’ Als daarop blijkt dat iemand interesse heeft in het raadslidmaatschap, is de eerste stap een gesprek met de voorzitters van de partij en de fractie. Angelika: ‘Dat gesprek is vooral bedoeld om elkaar te leren kennen en te verkennen wat de wederzijdse verwachtingen zijn. Kandidaten laten zien wat zij te bieden hebben, en wij vertellen wat het raadslidmaatschap inhoudt. Bijvoorbeeld dat het niet iets is wat je er zomaar bij doet. En dat je echt betrokken moet zijn bij wat er speelt in Hilversum. Dat het om meer gaat dan bijvoorbeeld geen autoverkeer in je eigen straat.’

Meelezer

Zo krijgen kandidaten een idee van waar ze aan beginnen. Soms blijkt iemand dan toch beter geschikt voor een andere functie in de partij, bijvoorbeeld bestuurslid of campagnemedewerker. Maar als het raadswerk nog steeds lonkt, is de volgende stap een gesprek met de zittende fractieleden. ‘Doel is vooral om te kijken of er chemie is tussen de kandidaat en de fractie’, zegt Angelika. ‘Het moet geen kruisverhoor zijn.’ Als die chemie er blijkt te zijn, kan de kandidaat als meelezer gaan meedraaien met de fractie. Meelezers wonen de fractievergaderingen bij en moeten geheimhouding beloven.  Angelika: ‘Als meelezer word je gekoppeld aan een buddy, een raadslid dat je begeleidt. Daarbij wordt rekening gehouden met je interesses. Wil je bijvoorbeeld actief worden op het gebied van energie of zorg, dan proberen we je te koppelen aan een raadslid met zo’n onderwerp in de portefeuille. Je denkt mee, en maakt bijvoorbeeld adviezen of een samenvatting die de fractie in het politieke handwerk kan gebruiken.’

Commissielid

Een meelezer kan doorgroeien tot commissielid of raadslid. Commissielid zijn is niet vrijblijvend, benadrukt Angelika. ‘Je wordt formeel beëdigd in de raad en je mag het woord voeren namens je partij. Je hebt alleen geen stemrecht. Maar omdat je volledig meedraait met de fractie, kun je zelf ervaren wat er achter de schermen gebeurt, wat de ongeschreven regels zijn en hoe de fractie als geheel functioneert. Je leert door het te doen.’ Vorig jaar november gingen twee commissieleden aan de slag voor Hart voor Hilversum. Leerzaam voor de commissieleden én voor de partij, zegt Angelika. ‘Commissielid zijn is een behoorlijke verantwoordelijkheid, hebben we gemerkt. De commissieleden gaven ons mee dat zij een inwerkprogramma hadden gemist en dat ze het gevoel hadden dat er veel van hen werd verwacht. We evalueerden hun ervaringen en verwerkten die in het inwerkprogramma voor raads- en commissieleden.’

Politieke handwerk

Meelezer of commissielid zijn is een ideale voorbereiding op het raadslidmaatschap, vindt Angelika. Hart voor Hilversum en Angelika zelf hebben geleerd van hoe het níet moet. ‘Toen wij bij de vorige verkiezingen de grootste partij werden en in de coalitie kwamen, was dat een enorme omschakeling. Dat heb ik aan den lijve ondervonden. Ik had wel de basiskennis van hoe de politiek werkt, maar geen ervaring met het politieke handwerk in de praktijk. Als ik commissielid was geweest, had ik geweten of dat werk bij mij past. Ik zou dan waarschijnlijk al gezien hebben dat ik daar het geduld niet voor heb. Dan had ik wellicht andere keuzes gemaakt.’

Persoonlijk Ontwikkelingsplan

Bij Hart voor Hilversum is een kiescommissie nu bezig met de selectie van kandidaat-raadsleden. Leden, meelezers, commissieleden en zittende raadsleden zijn uitgenodigd om daarvoor te solliciteren. In het najaar zullen de leden de kieslijst op de ALV vaststellen. Hart voor Hilversum is druk bezig om de begeleiding voor als de kandidaten eenmaal gekozen zijn, verder te professionaliseren. ‘We voeren functioneringsgesprekken met fractieleden en kijken naar mogelijkheden voor scholing en coaching. Daarnaast denken we over het maken van persoonlijke ontwikkelingsplannen. Als partij en als fractie zijn we de afgelopen jaren enorm gegroeid. Maar we moeten blijven leren. En vooral niet vergeten wat het allerbelangrijkste is: dat kandidaten echt gaan voor Hilversum!’