Team Lokaal: hoe zeven lokale partijen in Land van Cuijk succesvol fuseerden

Wat doe je als lokale partij wanneer jouw gemeente na een herindeling opgaat in een grotere gemeente? Voor die vraag stonden partijen in de Noord-Brabantse gemeenten Cuijk, Boxmeer, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis die op 1 januari 2022 opgaan in de nieuwe, grote gemeente Land van Cuijk. Zeven lokale partijen bundelden hun krachten en dingen straks als één partij – Team Lokaal – naar zetels in de raad van de nieuwe gemeente. Daar ging een intensief fusieproces aan vooraf, vertellen betrokkenen Jos Raemaekers en Piet van de Koolwijk.

Eén grote lokale partij staat sterker in de nieuwe gemeenteraad dan verschillende kleine partijen. Dat was de achterliggende gedachte bij SAN, de lokale partij in Sint Anthonis, toen zij, vooruitlopend op de gemeentelijke herindeling, samenwerking zochten met lokale partijen in de andere gemeenten die deel gaan uitmaken van Land van Cuijk. ‘Zo ontstond een initiatiefgroep van zeven partijen uit de verschillende gemeenten die graag samen verder wilden in één nieuwe partij’, blikt Jos Raemaekers, voorzitter (destijds bestuurslid) van SAN, terug. ‘Met die groep schreven we een plan van aanpak, waarin we een structuur neerlegden, met een stuurgroep en werkgroepen, om deze fusie met zoveel partijen op een goede manier tot stand te brengen.’

Boven de partijen

De initiatiefnemers trokken al snel een onafhankelijke procesbegeleider aan: Piet van de Koolwijk, oud-gemeentesecretaris van Cuijk. Dat is een gouden greep geweest, zegt Raemaekers. ‘Ik raad alle partijen die een dergelijk fusieproces ingaan, aan om als coördinator iemand aan te trekken die zelf geen specifiek lokaal belang heeft en die dus echt boven de partijen staat. Belangrijk is wel dat het iemand is die de regio kent, die verbindend is en die in staat is belangen af te wegen en mensen mee te krijgen. Ik heb veel respect voor de manier waarop Piet dat bij ons heeft gedaan.’

Stuurgroep en werkgroepen

Van de Koolwijk erkent de waarde van zijn eigen rol, maar benadrukt ook het belang van de intentieverklaring die de partijen vooraf tekenden – ‘je moet het allemaal wel echt willen’- en van de organisatiestructuur die weloverwogen in elkaar stak, en ook heel consciëntieus is uitgevoerd. ‘De stuurgroep, die ik mocht voorzitten, bestond uit zeven leden’, vertelt Van de Koolwijk. ‘Eén vanuit elke deelnemende partij. Daaronder fungeerden vier werkgroepen, met in elke werkgroep ook vertegenwoordigers van alle betrokken partijen. Die werkgroepen gingen aan de slag met concrete opdrachten. Eén werkgroep stelde de interne organisatie op, met statuten en een huishoudelijk reglement. Een andere werkgroep ontwierp het verkiezingsprogramma. De derde richtte zich op communicatie en campagne, en de vierde werkgroep maakte profielen van raadsleden en wethouders. De werkgroepen hebben allemaal op tijd gedegen producten opgeleverd, in overleg met hun diverse achterbannen, waardoor onder de partijleden ook draagvlak ontstond. ‘

Kandidatenlijst en verkiezingsprogramma

Een heikel punt bij een fusie van politieke partijen is het opstellen van een kandidatenlijst. Hoe is dat aangepakt? Van de Koolwijk: ‘Ook daarvoor hebben we een onafhankelijke commissie ingesteld, met daarin een ex-burgemeester, een griffier en een raadslid vanuit andere gemeenten. Kandidaten vanuit de zeven partijen konden solliciteren en aangeven voor welke functie zij interesse hadden, bijvoorbeeld het raadslidmaatschap of een wethouderschap. De commissie heeft de kandidaten geselecteerd. Daarbij is ervoor gezorgd dat de deelnemende partijen op een evenredige manier op de lijst vertegenwoordigd zijn, zodat alle dorpen en kernen een herkenbare vertegenwoordiger zien staan.’ Ook in het verkiezingsprogramma is getracht het belang van alle 33 kernen in de nieuwe gemeente zichtbaar naar voren te laten komen. Dat is goed gelukt, vindt Raemaekers. ‘Waarbij iedereen natuurlijk wel begrijpt dat je compromissen moet sluiten met zoveel partijen. Dat was lastig, maar heeft niet tot problemen geleid.’

ALV

De voorstellen vanuit de werkgroepen en de selectiecommissie zijn voorgelegd aan de stuurgroep, die van de besturen van de deelnemende partijen mandaat had gekregen om beslissingen te nemen. Nadat de stuurgroep de voorstellen had goedgekeurd, zijn die aan de leden voorgelegd op de eerste ALV van de nieuwe partij, die intussen was opgericht en van een naam was voorzien: Team Lokaal. ‘Op de ALV van Team Lokaal zijn alle voorstellen, op een paar kleine wijzigingen na, door de leden goedgekeurd en vastgesteld’, vertelt Jos Raemaekers. ‘Leden van de gefuseerde partijen werden niet automatisch lid van de nieuwe partij, zij moesten zich persoonlijk aanmelden’, vult Van de Koolwijk aan. ’Zo’n 130 mensen hebben dat intussen gedaan, wat erg veel is voor een nieuwe partij.’

Vertrouwen en draagvlak

Het fusieproces heeft ongeveer een jaar geduurd. De nieuwe partij is succesvol gelanceerd, de interne organisatie staat, er is een kandidatenlijst en een verkiezingsprogramma. Team Lokaal kan met veel vertrouwen op weg naar de herindelingsverkiezingen op 24 november. Met een lijsttrekker die wordt ondersteund door een ‘running mate’ vanuit elke voormalige gemeente. Wat is het geheim van dit succes? Jos Raemaekers: ‘Dat in de stuurgroep en de werkgroepen alle zeven partijen op een gelijkwaardige manier en in onderling vertrouwen met elkaar konden samenwerken. Gericht op wat de toekomst brengt, en niet op wat er in het verleden was. En onder leiding van een onafhankelijke voorzitter.’ ‘Aandacht voor draagvlak en betrokkenheid vanuit alle partijen is vanaf het begin cruciaal’, vult Van de Koolwijk aan. ‘Evenals de wil tot samenwerken. Daarnaast hebben wij bij de start van de nieuwe partij veel gedaan aan teambuilding met de eerste twintig kandidaten op de kieslijst. Het is belangrijk dat je elkaar goed leert kennen en dat alle neuzen dezelfde kant op wijzen.’

Kiezer

Wordt Team Lokaal straks de grootste partij bij de verkiezingen? ‘Dat is een mooie vraag’, antwoordt Raemaekers diplomatiek. ‘Getalsmatig moet het kunnen. Maar uiteindelijk is de kiezer natuurlijk de baas.’

Bekijk hier een stappenplan om als lokale partijen te fuseren