Leden
Elke politieke partij is een vereniging. Hoewel een vereniging volgens de wet slechts één lid hoeft te hebben (denk aan de Partij voor de Vrijheid/PVV), streven de meeste politieke partijen naar zoveel mogelijk leden. Niet alleen vanwege lidmaatschapsgelden, maar vooral omdat leden bijdragen aan het ontwikkelen en uitdragen van ideeën en standpunten. Bovendien zijn ze de ogen en oren van je partij in je gemeente: de leden vormen een belangrijke basis voor het rekruteren van volksvertegenwoordigers of zijn misschien zelf de kandidaten van de toekomst. Hoe werf je (meer) leden en hoe betrek je hen bij jouw partij?
Veelgestelde vragen
- Wanneer en hoe royeer je een partijlid?
Soms kun je van mening verschillen binnen je partij. Dat is niet erg: discussie hoort erbij in de politiek. Interne vergaderingen bieden daar ruimte voor. Leden kunnen op een ledenvergadering een motie of amendement indienen en op die manier hun mening kenbaar maken.
Meestal gaat dat goed, maar niet altijd. Een inhoudelijk meningsverschil kan ontaarden in een ruzie. Partijleden, raadsleden of wethouders kunnen soms dingen doen die niet zijn afgesproken of die de partij schaden. Denk daarbij aan gedrag in het verleden, integriteitsschendingen, een betalingsachterstand of een conflict over de afdracht aan de partij. Wanneer en hoe royeer je dan een lid?
Eerste stap
Een gesprek met het bestuur is een logische eerste stap. Als dat niet werkt, kan een intern vertrouwenspersoon of een vertrouwenscommissie proberen de kwestie op te lossen.
Gronden voor royement
Als bemiddeling niet lukt, kan een partij overgaan tot royement van een lid. De wet zegt daarover voor een vereniging dat:
De gronden voor royement moeten zijn vastgelegd in de statuten en het reglement en het bestuur het besluit schriftelijk moet onderbouwen.
Een lokale politieke partij is doorgaans een vereniging waarvoor deze regels gelden. Wanneer een partijlid zich niet aan de eigen regels van de partij houdt, kan de partij het lidmaatschap opzeggen of deze persoon royeren. Daarvoor moet dan wel duidelijk omschreven zijn wat de eigen regels zijn. Bovendien moet aantoonbaar zijn dat het lid zich daar niet aan houdt.
Die regels moeten staan in de statuten en reglementen. Wat voor regels dat zijn, mag de vereniging of partij zelf bepalen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan kwaad spreken over de partij in het openbaar, integriteitsschendingen, het plegen van strafbare feiten of gedrag laten zien dat niet strookt met de beginselen van de partij.
Belangrijk om te weten is dat de eigen regels niet boven de wet gaan. Fractiediscipline (dat elk raadslid hetzelfde als zijn of haar partij stemt) kun je bijvoorbeeld volgens de wet niet afdwingen, want een raadslid zit er zonder last of ruggespraak.
Procedure van royement
Je moet in de statuten en reglementen ook vastleggen wat de procedure is wanneer je als partij een lid wilt royeren. Meestal gebeurt dit schriftelijk door het bestuur van de partij en krijgt het lid dat geroyeerd dreigt te worden de kans zichzelf te verdedigen en in beroep te gaan.
Gang naar de rechter
Als een geroyeerd lid niet akkoord gaat met het royement, kan hij of zij naar de rechter stappen. Daarom moet je de redenen en de procedure voor royement goed omschrijven en de regels als bestuur zelf ook correct naleven. Daarmee kun je kosten en publicitaire schade voorkomen.
Voorkomen van problemen bij de selectie van (kandidaat-)raadslid
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Daarom moet je bij de werving en selectie van (kandidaat-)raadsleden en (kandidaat-)bestuurders al alert zijn op mogelijke problemen. Als een kandidaat-raadslid in het verleden iets misdaan heeft of mogelijk belangenverstrengeling aan de orde is, dan moet je dat als partij vooraf weten. In een selectiegesprek moet je altijd expliciet vragen of er nog iets is wat de partij beslist moet weten. Een goede manier om problemen te ondervangen is het vragen om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor politieke ambtsdragers .
Je kunt kandidaten ook vragen om een verklaring of erecode (bijlage 4) te ondertekenen.
Erecode PvdA:
https://www.pvda.nl/wp-content/uploads/2013/12/10327-erecode-pvda.pdf
Leden werven (5-stappenplan)
Hoe werf je nieuwe leden voor jouw partij? Ledenwerfacties zijn vergelijkbaar met campagnevoeren. En net als campagnevoeren, vragen deze acties veel tijd en mankracht.