Ledendemocratie (besluitvorming)

Algemene ledenvergadering (ALV)

Elke vereniging moet minimaal één keer per jaar een algemene ledenvergadering (ALV) organiseren. Bij lokale (politieke) verenigingen worden doorgaans alle leden uitgenodigd; bij grote verenigingen – zoals landelijke politieke partijen – zijn andere varianten van representatie gebruikelijk, zoals: vergaderingen (congressen) waarin alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben (getrapte besluitvorming) of waarbij alle leden vanuit huis, digitaal, kunnen stemmen.

De ALV stemt over besluiten die het voortbestaan en de organisatie van de vereniging aangaan, zoals: statutenwijzigingen, benoeming en ontslag van bestuur, wijzigen van het huishoudelijke reglement en goedkeuring van begrotingen en eindafrekeningen. Deze besluiten worden geagendeerd door het bestuur, die het dagelijks beleid van de vereniging uitvoert.

Naast organisatorische kwesties hebben leden van politieke partijen vaak ook zeggenschap over politieke kwesties, of besluiten rondom campagne en verkiezingen. Denk aan het vaststellen van het verkiezingsprogramma, het benoemen of verkiezen van de lijsttrekker en het vaststellen van de (volgorde van de) kandidatenlijsten. Deze besluitvorming kan tijdens de ALV plaatsvinden, maar kan ook via een (digitale) stemming op een ander moment worden georganiseerd.

Leden kunnen daarnaast vaak zelf invloed uitoefenen door een motie of amendement in te dienen, waar de ALV vervolgens over stemt (door deze aan te nemen of af te wijzen). Een voorbeeld hiervan is het stemmen over het verkiezingsprogramma. Leden kunnen tijdens de ALV wijzigingen in het (concept)programma voorstellen door van tevoren een amendement in te dienen.

Belangrijk: de voorwaarden en regels rondom deze (stem)procedures legt elke vereniging vast in de statuten en het (aanvullend) huishoudelijk reglement.

Alternatieve vormen van lidmaatschap / niet-leden betrekken

Het lidmaatschap van (gevestigde) politieke partijen neemt al jaren gestaag af –uitzonderingen daargelaten. Om de banden met de kiezer aan te halen, zoeken steeds meer partijen verbinding met geïnteresseerden en sympathisanten die (nog) geen lid willen of kunnen worden van de partij. Dat kan door andere vormen van lidmaatschap te introduceren, of door niet-leden uit te nodigen om mee te praten over inhoudelijke onderwerpen of hen mee te laten schrijven aan je verkiezingsprogramma.

Alternatieve vormen van lidmaatschap

Sommige partijen vragen leden om een vrijwillige financiële bijdrage in plaats van een verplichte contributie, waarbij niet-betalende leden dus evenveel inspraak kunnen hebben als betalende leden. Ook zijn er partijen die niet-leden de mogelijkheid bieden zich te abonneren op nieuwsbrieven of ledenmagazines, of hen uitnodigen voor partijbijeenkomsten. Een voordeel van deze ‘alternatieve vormen van lidmaatschap’ is dat ze de verbinding met de potentiële achterban kunnen vergroten; een nadeel kan zijn dat (betalende) leden zich benadeeld voelen.

Lokale voorbeelden van niet-leden betrekken

• Meepraten: Leefbaar Rotterdam biedt iedereen die dat wil, de mogelijkheid om online mee te praten over inhoudelijke onderwerpen. Dat kan bijvoorbeeld door je aan te melden voor het Rotterdam Expert Panel. Mensen die zich hiervoor inschrijven worden één keer per maand per email uitgenodigd om mee te doen aan een online enquête over een bepaald onderwerp.
• Inspraak: Bij Groep de Mos/Hart voor Den Haag kun je via een knop op de website een agendapunt agenderen. Op deze manier wil de partij mensen laten zien dat zij inspraak hebben op het beleid en de te bespreken onderwerpen.
• Meeschrijven: De Haagse Piratenpartij organiseert eens in de zoveel tijd een ‘kroegmeeting’ voor mensen die willen meeschrijven aan het verkiezingsprogramma of meedenken over het ontwerpen van flyers en postermateriaal.