Hoe functioneert een fractie?

Een fractie is in feite een samenwerking tussen gekozen raadsleden van eenzelfde partij. De fractie staat onder leiding van een voorzitter die de fractieleden kiezen uit hun eigen midden. Dit hoeft dus niet dezelfde persoon te zijn als de lijsttrekker die de kandidatenlijst aanvoerde bij de verkiezingen. Hoe verdelen jullie de taken en hoe werken jullie samen?

Taakverdeling

In een fractie die uit meer dan één lid bestaat, worden de functies (fractiebestuur) en de beleidsterreinen (portefeuilles / woordvoerderschap) doorgaans onderling verdeeld. Binnen het fractiebestuur is er naast de rol van fractievoorzitter ook de functie van vicefractievoorzitter, fractiesecretaris en de penningmeester denkbaar. Bij een kleine fractie kunnen deze functies uiteraard gecombineerd worden. Op het gebied van beleidsterreinen kun je denken aan thema’s als: Financiën, Veiligheid, Sociaal Domein, Ruimte en Wonen, Milieu en Mobiliteit. De ‘zwaarte’ van een portefeuille is afhankelijk van het soort gemeente (groot/klein, stedelijk gebied/platteland, etc.) waarin je raadslid bent. Hoe meer leden jouw fractie heeft, hoe meer je je als raadslid bezig kunt houden met een bepaald onderwerp. Zie ook: Commissie- en burgerraadsleden

Fractievergadering

Tijdens de wekelijkse fractievergadering, onder leiding van de (vice)fractievoorzitter,  overleggen en bepalen de fractieleden standpunten over onderwerpen die in de gemeenteraad worden behandeld. Het belangrijkste uitgangspunt voor een fractie is dat de standpunten uit het verkiezingsprogramma gerealiseerd worden. Dat is ten slotte het programma waarover gekozen raadsleden verantwoording afleggen aan hun kiezers.

Fractiediscipline

Hoewel een raadslid altijd ‘zonder last’ moet kunnen stemmen, is er bij de meeste fracties sprake van enige ‘fractiediscipline’: het principe dat alle fractieleden hetzelfde stemmen – op basis van het gezamenlijke verkiezingsprogramma. Toch kan het voorkomen dat je als raadslid anders wilt stemmen, bijvoorbeeld omdat de actualiteit rondom jouw portefeuille is veranderd. Het is dan belangrijk om de fractiediscipline (of fractiedruk) onderling te bespreken. Hierin heeft de fractievoorzitter een belangrijke rol. Eensgezindheid binnen je fractie is prettig, maar niet ten koste van je integriteit en je stemvrijheid.

Van wie is de zetel?

Raadsleden zijn gekozen door de bevolking. Zij kunnen om die reden niet uit de raad worden weggestuurd door de eigen partij. Als een raadslid – bijvoorbeeld vanwege een conflict – de fractie wil verlaten, dan mag het raadslid zijn raadszetel daarom behouden. In dat geval gaat hij of zij verder als zelfstandig raadslid of kan hij of zij zich aansluiten bij een andere fractie.